Chiều ngày 7/4/1975, E.812 từ Đà Lạt đã về đến khu vực quận Thiện Giáo. Nhờ có D200C chuẩn bị trước và đã có phương án tác chiến, Bộ chỉ huy tiền phương hạ quyết tâm tiêu diệt chi khu quận lỵ Thiện Giáo. Đúng 2 giờ 25 phút ngày 8/4/1975 quân ta bắt đầu nổ súng đánh vào chi khu Thiện Giáo. Địch ngoan cố chống cự quyết liệt nên sau 30 phút chiến đấu ta mới chiếm được một số mục tiêu ngoại vi. Ở hướng chủ yếu phía Đông Nam, tiểu đoàn 482 còn bám trụ, ngoài bờ rào. Ở phía Bắc, tiểu đoàn 840 chiếm được ấp 18, còn đại đội 3/430 của Hàm Thuận từ km 21 tiến xuống ấp 18, bị địch phản kích mạnh, bắn hỏng xe bọc thép (xe bù lu). Nên một số phải lùi lại phía sau. Trời vừa hừng sáng địch dùng máy bay và pháo bắn vào cáchướng tiến công của ta, quân ta bị tổn thất. Trước tình hình đó, ta phải dừng lại để củng cố lực lượng.

Đến 17 giờ cùng ngày, Đồng chí Đỗ Phủ Đáp, chỉ huy trưởng trận đánh hạ lệnh công kích tiếp vào chi khu. Sau 20 phút đạn pháo của ta đã phá sập nhà tên quận trưởng và chọc thủng lô cốt mẹ. Địch trong đồn bắt đầu bối rối. Chớp thời cơ, các lực lượng ta đồng loạt tiến công đánh chiếm lô cốt mẹ, trung tâm chi khu, khu vực ga Ma Lâm và thị trấn Ma Lâm. Khoảng 20 giờ ngày 8/4/1975, ta hoàn toàn làm chủ chi khu và quận lỵ Thiện Giáo; diệt giọn 1 đại đội và Ban chỉ huy tiểu đoàn Bảo An 230, thu 150 súng các loại và 10 xe quân sự. Mất chi khu Thiện Giáo, một vị trí quan trọng bảo vệ phía Bắc Phan Thiết, bọn địch trên đường 8 và các khu vực xung quanh hoang mang dao động. Thừa thắng xông lên - ngày 9/4/1975, tiểu đoàn 482 đánh chiếm ấp chiếm ấp Tân Thành, sau đó phối hợp với đại đội 3/430 và du kích xã Hàm Chính, Hàm Hưng đánh chiếm một loạt ấp: Tầm Hưng, An Phú, Bình Lâm và vây ép đồn Bình An.

Đến 15 giờ cùng ngày bọn địch ở Bình An tháo chạy về Tân Điền. Trên hướng quốc lộ 1A, đêm 8/4 đại đội 5 đặc công tỉnh tập kích hỏa lực vào đồn Sa Ra; địch ở đây tháo chạy về Phú Long. Sáng ngày 9/4, đại đội 1 của tiểu đoàn 15 vào chiếm đồn và giải phóng Sa Ra, trưa hôm đó ta giải phóng luôn Tùy Hòa. Ngày 10 tháng 4, tiểu đoàn 482 và một bộ phận của tiểu đoàn 200C đánh cụm lô cốt ở km số 6 và đồn Tân Điền. Địch ở đây tháo chạy về Tân An; ta vào chiếm đồn và giải phóng ấp Tân Điền. Rạng sáng 12 tháng 4 ta đánh chiếm yếu khu Phú Long và cầu Phú Long. Tiểu đoàn Bảo An 230 và 7 trung đội dân vệ ở đây bị ta tiêu diệt và tan rã. Phú Long được giải phóng. Tiểu đoàn 840 và tiểu đoàn 15 được giao nhiệm vụ bám trụ tại chỗ bảo vệ cầu Phú Long và sẵn sàng đánh địch phản kích. Chi khu Thiện Giáo và Phú Long bị mất, Phan Thiết lâm vào tình thế bị uy hiếp, nên suốt ngày 12/4 tên Đại tá, tỉnh trưởng Ngô Tấn Nghĩa tung 5 tiểu đoàn Bảo An, có máy bay, pháo binh chi viện tiến ra phản kích, hòng chiếm lại cầu Phú Long. Nhưng tấtcả các đợt phản kích ấy đều bị quân ta đánh lui. Sau khi mất Phú Long, ngày 13/4 địch ở các ấp Gộp, Gò đều tháo chạy về Mũi Né. Như vậy là ta đã giải phóng gần hết huyện Thuận Bắc và Bắc Hàm Thuận; làm chủ liên tỉnh lộ 8 và chia cắt Quốc lộ 1A. Ra sức giữ hai cửa ngõ chính vào Phan Thiết là đường 8 và Quốc lộ 1A, nên suốt 7 ngày đêm (12-18/4/1975), địch tung tất cả lực lượng, phương tiện còn lại đánh phá hủy diệt những nơi ta vừa giải phóng. Nhất là khu vực Phú Long, Tân Điền, chúng cố phá cầu chặn đường tiến quân của ta. Ngược lại ta chủ trương bằng mọi cách phải bảo vệ cầu. Các lực lượng và đồng bào đã chịu đựng bom đạn, bám trụ kiên cường, bắn máy bay địch, đánh lui tất cả các đợt phản kích của địch, giữ vững cầu Phú Long (hướng Quốc lộ 1A); giành giựt với địch chiếc cầu Trắng giữa 2 ấp Tân An và Tân Điền (hướng đường 8).

Đêm 17 rạng 18 tháng 4 ta sử dụng một bộ phận đặc công và bộ binh có hỏa lực pháo chi viện đánh tiêu diệt cao điểm Tà Dôn, điểm cuối cùng của địch ở đông bắcPhan Thiết. Chiều 18/4 ta tập trung sức đánh đuổi địch khỏi cầu Phú Long để tạo thuận lợi cho việc tiến quân dứt điểm Phan Thiết. Khoảng 20 giờ ngày 18/4/1975, cánh quân duyên hải của quân chủ lực theo hướng quốc lộ 1A vượt qua Phú Long tiến vào Phan Thiết. Quân ta phát triển đến đâu, địch rút chạy đến đó. Khoảng 12 giờ đêm 18/4/1975, ta đã chiếm tiểu khu Bình Thuận, thị xã Phan Thiết hoàn toàn được giải phóng, 23 giờ đêm 18/4 quân chủ lực tiến vào ngã hai tấn ông chi khu quận lỵ Hàm Thuận. Sáng 19/4/1975, một cánh quân chủ lực tiến theo tỉnh lộ 9 giải phóng Mũi Né -đâu, địch rút chạy đến đó. Khoảng 12 giờ đêm 18/4/1975, ta đã chiếm tiểu khu Bình Thuận, thị xã Phan Thiết hoàn toàn được giải phóng, 23 giờ đêm 18/4 quân chủ lực tiến vào ngã hai tấn công chi khu quận lỵ Hàm Thuận. Sáng 19/4/1975, một cánh quân chủ lực tiến theo tỉnh lộ 9 giải phóng Mũi Né -chi khu quận Hải Long.

Khoảng 9 giờ ngày 19/4/1975, đồng chí Đặng Văn Tuất, đội trưởng đội công tác Hàm Kiệm chỉ huy tổ du kịch đến chiếm ngã hai - quận lỵ Hàm Thuận; lá cờ ba quê bị hạ xuống - cờ đỏ sao vàng được kéo lên tung bay phấp phới. Đó là giây phút không thể nào quên -Hàm Thuận, Thuận Phong được hoàn toàn giải phóng. Trưa hôm đó Huyện ủy, Uy ban Hàm Thuận về tiếp quản ngã hai (Hàm Mỹ); Huyện ủy, Ủy ban huyện Thuận Phong tiếp quản Mũi Né. Trong những ngày tiến công và nổi dậy (tháng 4/1975), quân dân Hàm Thuận, Thuận PHong đã sát cánh cùng bộ đội chủ lực giải phóng quê nhà. Đồng bào đã làm tốt nhiệm vụ hậu cần, tải thương, tải đạn, chăm sóc, thương binh, phục vụ chiến trường, cùng các đội công tác tiếp quản các khu công sở của địch ở các xã./.

(Trích: “Hàm Thuận bất khuất - kiên cường” - tập 2)