Mới đây, tôi về thôn Phú Hòa, xã Hàm Trí,  huyện Hàm Thuận Bắc, điều làm tôi ngạc nhiên với những ruộng lúa, xung quanh bờ mọc đầy các loại hoa như hoa xuyến chi với màu trắng tinh khiết, hoa cúc dại vàng đỏ tím, hoa sao nhái, hoa mười giờ màu tím…Tất cả loài hoa đua nhau khoe sắc, toả hương, làm cho bao ong, bướm... cùng với lũ nhện về đây đắm say, vô hình trung hoá thành thiên địch diệt các loài sâu rầy hại lúa. Đây chính là mô hình ruộng lúa, bờ hoa do Trạm Khuyến nông huyện Hàm Thuận Bắc thực hiện thí điểm trên diện tích 3 ha lúa vụ Mùa theo phương pháp quản lý dịch hại tổng hợp bằng công nghệ sinh thái. Phương pháp này là chọn ruộng có bờ vùng, bờ thửa phù hợp để trồng hoa và loài hoa được chọn để trồng gồm: sao nhái, xuyến chi, hoa cúc, hoa mười giờ…với kỹ thuật trồng là ươm giống hoa trước khi gieo lúa 18 ngày. Sau khi gieo lúa từ 5 đến 7 ngày thì tiến hành trồng hoa trên bờ ruộng với khoảng cách 45 đến 50cm/cây.

Sau một thời gian thực hiện, theo đánh giá của Trạm Khuyến nông huyện, những ruộng lúa có trồng hoa trên bờ đã phát huy hiệu quả,rất có lợi cho lúa sinh trưởng và phát triển, đã xuất hiện các loại thiên địch nhiều hơn so với ruộng đối chứng không trồng hoa trên bờ. Thực tế đã xuất hiện 5 loài thiên địch có lợi cho cây lúa, đó là bọ rùa, bọ xít mù xanh, bọ đuôi kìm, bọ xít nước ăn thịt, nhện chân dài. Nhờ các loại thiên địch này nên mức độ sâu hại và rầy nâu ở ruộng lúa thực hiện mô hình xuất hiện thấp hơn ruộng lúa không trồng hoa trên bờ. Ông Lê Ngọc Tha, nông dân Xóm 1, Thôn Phú Hòa, Xã Hàm Trí là người thực hiện mô hình cho biết: “Những năm trước ruộng lúa nhà tôi vào vụ mùa thường xuất hiện sâu cuốn lá, rầy nâu và các bệnh trên cây lúa thường xảy ra, tôi phải phun thuốc nhiều lần gây tốn kém chi phí đầu vào. Vụ mùa năm nay, tôi được Khuyến nông huyện hướng dẫn thực hiện trồng hoa trên bờ ruộng với diện tích 2.000m² cho thấy có hiệu quả rõ rệt, đó là sâu bệnh, rầy nâu xuất hiện ít hơn rất nhiều so với trước đây. Từ đó, chi phí tiền thuốc giảm hơn 40% so với những năm trước…”. Ngoài vấn đề đem lại lợi ích kinh tế cho nông dân, việc trồng hoa trên bờ ruộng lúa còn có tác dụng rất lớn trong việc bảo vệ môi trường sinh thái, đặc biệt giảm hẳn độc hại do thuốc trừ sâu. Cùng với việc trồng hoa, nông dân áp dụng chương trình “3 giảm, 3 tăng” cho đồng ruộng nên giảm được chi phí đầu vào cho sản xuất. Mô hình ruộng lúa, bờ hoa chắc chắn sẽ có hiệu quả từ đó làm thay đổi phương thức canh tác trong sản xuất lúa sạch của nông dân huyện Hàm Thuận Bắc./.

Bài và ảnh: Đỗ Khắc Thể