Hiệu quả đầu tư
Trong tổng số dự án trên có 16 dự án đầu tư sử dụng đất đúng mục tiêu với diện tích trên 4500 ha, chiếm 56,6% và phát huy được hiệu quả sử dụng đất, cải tạo môi trường tự nhiên và giải quyết việc làm cho lao động địa phương. Điển hình là các dự án trồng rừng, trồng cây lâu năm của Công ty cổ phần Tazon (Hàm Đức) và của Công ty cổ phần Phú Long, đã trồng rừng toàn bộ diện tích đất được giao; dự án quản lý, bảo vệ, khoanh nuôi, tái sinh, trồng và phát triển rừng dầu và một số loài động vật quý hiếm của Công ty cổ phần Rạng Đông với 3269 ha rừng dầu ở Hồng Liêm; dự án trồng cao su của Công ty TNHH Sơn Trang (Đông Giang) đã trồng cao su 120 ha/127 ha đất được giao. Hầu hết các chủ dự án thực hiện tốt nghĩa vụ tài chính đối với nhà nước.
Những khó khăn, bất cập và sự lãng phí lớn
Cở sở sản xuất của Công ty TNHH Kim Sơn (Thuận Minh).
Bên cạnh những dự án đầu tư hiệu quả, có 11 dự án chậm triển khai, mới đầu tư sử dụng một phần diện tích, hiệu quả kém và sai mục tiêu với diện tích 2090 ha, chiếm 26 %; 5 dự án vướng đền bù giải tỏa, vướng các thủ tục khác và bị dân lấn chiếm đất với diện tích 1143 ha, chiếm 14,36%; 3 dự án được chấp thuận đầu tư nhưng chưa được giao đất, cho thuê đất với diện tích 217 ha, chiếm 2,7%. Mặc dù các chủ dự án có cố gắng triển khai thực hiên dự án như dự án trồng cây công nghiêp của Công ty TNHH Thuận Uyên (Thuân Minh) dự án trồng cây lâu năm của Công ty TNHH Hoàng Nguyên(Hàm Phú), dự án nông lâm kết hợp trang trại của Công ty TNHH Vạn Đức(ThuậnMinh) đã trồng cây trên một phần diện tích được giao, nhưng do không phù hợp với điều kiện khí hậu thổ nhưỡng nên toàn bộ số cây trồng đều bị chết hoặc không phát triển,dẫn đến thiệt hại nặng, làm cho các chủ dự án khó khăn, trì trệ trong việc đầu tư tiếp theo. Đáng lưu ý là dự án trồng dưa leo của Công tyTNHH Kim Sơn(Thuận Minh) năm 2004 sản xuất được mùa dưa leo nhưng mất hợp đồng xuất khẩu, cũng lâm vào hoàn cảnh trên, đến nay đã gần 10 năm mới xin chuyển trồng cây bắp để xuất khẩu sang thị trường Hàn Quốc. Các dự án bị vướng đền bù giải tỏa hoặc bị dân lấn chiếm đất như dự án trồng rừng nguyên liệu-cây công nghiệp của Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Bình Thuận(La Dạ), dự án trồng cây công nghiệp của Công ty TNHH Phát Hải(Hàm Phú) cũng chưa thể triển khai thực hiên. Như vậy diện tích đất giao cho các dự án chưa được sử dụng hoặc sử dụng kém hiệu quả là 3458 ha, chiếm 43,4 %. Đây là sự lãng phí lớn về đất đai, trong khi nhiều người dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số còn thiếu đất sản xuất, nhưng không còn quỹ đất để giải quyết. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình hình trên, song thiết nghĩ nếu việc khảo sát, lập, thẩm định và xét duyệt dự án bảo đảm tính khách quan, chính xác, đánh giá đúng năng lực đầu tư của chủ dự án và phù hợp với điều kiên phát triển của địa phương thì không đến nổi lãng phí như vậy.
Những giải pháp cần thiết
Giải pháp được tiến hành thường xuyên là tăng cường quản lý nhà nước đối với các dự án đầu tư trên địa bàn huyên, nhất là việc kiểm tra, đôn đốc và giúp cho các chủ dự án tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để đẩy nhanh tiến độ triển khai thực hiện dự án; đồng thời kiên quyết xử lý những dự án đầu tư sai mục tiêu, kém hiệu quả hoăc lợi dụng để chuyển nhượng đất trái phép và xử lý nghiêm các trường hợp lấn chiếm đất dự án. Quan tâm rà soát diện tích đất lâm ngiệp của Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Bình Thuận và kiến nghị Tỉnh chuyển một phần diện tích đất để cấp cho đồng bào dân tộc thiểu số xã La Dạ còn thiếu đất sản xuất. Kể từ đây về sau, khi xét duyệt dự án phải có sự thống nhất giữa các cơ quan chức năng tỉnh với huyện với yêu cầu đánh giá một cách khách quan, chính xác về hiện trạng đất đai, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, điều kiện thổ nhưỡng và năng lực của chủ dự án nhằm đảm bảo các dự án triển khai đúng mục tiêu,đạt hiệu quả.
Lê Thương